Τι είναι σημαντικό για ένα υγιές ανοσοποιητικό σύστημα

Οι άνθρωποι τείνουμε τόσο να διαχωρίζουμε τον εαυτό μας από τον έξω κόσμο όσο και να είμαστε σε συνεχή επαφή μαζί του, για παράδειγμα μέσω του δέρματός μας και άλλων αισθητηρίων οργάνων, αλλά και μέσω των βλεννογόνων, όταν αναπνέουμε και τρώμε. Το καθήκον του ανοσοποιητικού μας συστήματος είναι να κάνει διάκριση μεταξύ των ουσιών του ίδιου του σώματός μας και των ξένων ουσιών που είναι επιβλαβείς για το σώμα, οι οποίες στη συνέχεια διασπώνται μέσω φλεγμονωδών διεργασιών.

Όταν το ανοσοποιητικό σύστημα είναι υπερδραστήριο, αμύνεται πολύ επιθετικά έναντι αβλαβών ουσιών, όπως ορισμένα τρόφιμα, γεγονός που οδηγεί σε αλλεργικές αντιδράσεις. Τα λεγόμενα αυτοάνοσα νοσήματα αναπτύσσονται εάν τα κύτταρα του ίδιου του σώματος θεωρηθούν ξένα και επικίνδυνα. Στην περίπτωση αυτή, το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται προσπαθώντας να καταστρέψει υγιείς ιστούς του σώματος.

Τι συμβαίνει εάν το ανοσοποιητικό σύστημα είναι πολύ υποτονικό;

Εάν το ανοσοποιητικό σύστημα είναι αδύναμο, ανταποκρίνεται πιο αργά σε ξένες ή επιβλαβείς ουσίες, οι οποίες στη συνέχεια μπορεί να εξαπλωθούν σε όλο το σώμα. Στις επιβλαβείς ουσίες περιλαμβάνονται καρκινικά κύτταρα που έχουν αναπτυχθεί στο σώμα, καθώς και βακτήρια, ιοί και μύκητες που έχουν εισέλθει στο σώμα.

Το ανοσοποιητικό σύστημα είναι ένα αξιοσημείωτο σύνολο βιολογικών διεργασιών που συμβαίνουν στο σώμα μας, οι περισσότερες χωρίς καν να το προσέξουμε. Το ανοσοποιητικό μας σύστημα ενεργοποιείται όταν στο σώμα εισέρχονται παθογόνοι μικροοργανισμοί. Αυτό μπορεί εύκολα να συμβεί μέσω ξηρών ή εξασθενημένων βλεννογόνων στη μύτη, στο στόμα, στα μάτια ή στους βρογχικούς σωλήνες, αλλά και μέσω μικρών ρωγμών ή τραυμάτων στο δέρμα. Το ανοσοποιητικό σύστημα αποτελείται από εξαιρετικά εξειδικευμένα κύτταρα και ουσίες. Μερικά από αυτά τα κύτταρα μπορούν να αναγνωρίσουν άμεσα έναν επιβλαβή μικροοργανισμό και να τον καταστήσουν ακίνδυνο, ενώ άλλα μπορούν να παράγουν αντισώματα που σημαδεύουν τον μικροοργανισμό, ώστε να μπορεί να διασπαστεί. Πρόκειται για περίπλοκες διεργασίες που συνήθως συνοδεύονται από φλεγμονή. Τα κύτταρα μνήμης στο ανοσοποιητικό σύστημα είναι ικανά να παράγουν αντισώματα κατά των παθογόνων μικροοργανισμών που έχει αντιμετωπίσει προηγουμένως το σώμα. Εάν ο ίδιος μικροοργανισμός επιστρέψει, τα κύτταρα μνήμης παράγουν γρήγορα αντισώματα πριν προκύψουν προβλήματα. Ο μικροοργανισμός μπορεί στη συνέχεια να καταστραφεί χωρίς να προκαλέσει ασθένεια. Αυτό ονομάζεται απόκτηση ανοσίας. Έτσι εξηγείται επίσης γιατί δεν αρρωσταίνουμε συνεχώς κατά τη διάρκεια της κρύας περιόδου, ακόμα κι αν όλοι οι άνθρωποι γύρω μας έχουν συνάχι και βήχουν.

Οι μητέρες μεταδίδουν αντισώματα στα μωρά τους μέσω του πλακούντα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και μέσω του θηλασμού. Έτσι τα παιδιά αποκτούν μια ορισμένη ποσότητα ανοσίας έναντι των λοιμώξεων κατά τους πρώτους μήνες της ζωής τους. Με τον καιρό, αυτή η προστασία μειώνεται και τα παιδιά γίνονται πιο ευάλωτα σε ασθένειες. Ωστόσο, το να αρρωστήσουν τα βοηθά να χτίσουν γερό ανοσοποιητικό σύστημα. Από αυτή την άποψη, είναι σημαντικό τα παιδιά να ανεβάζουν πυρετό όταν είναι άρρωστα, γιατί ο πυρετός ενεργοποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα [1]. Είναι επίσης σημαντικό να συμβουλεύεστε τον γιατρό σας σε περίπτωση εμπύρετων ασθενειών. Φάρμακα και αντιβιοτικά που μειώνουν τον πυρετό θα πρέπει να χορηγούνται μόνο όταν ενδείκνυται και με μέτρο. Το ανοσοποιητικό σύστημα πρέπει να αντιμετωπίσει τον πυρετό, έτσι ώστε το σώμα να μπορεί να χτίσει και να εκπαιδεύσει τις φυσικές του άμυνες ενάντια στους παθογόνους μικροοργανισμούς.

Η ψυχική υγεία παίζει σημαντικό ρόλο στη συνολική μας υγεία. Η σχέση μεταξύ της συναισθηματικής και της σωματικής μας ευεξίας αντανακλάται σε διάφορες ρήσεις και μεταφορές: όπως όταν λέμε σε κάποιον ενοχλητικό ότι μας "αρρώστησε" με τη γκρίνια του.  Οι άνθρωποι που είναι καταβεβλημένοι, που δεν μπορούν να προχωρήσουν στην επίλυση ενός προβλήματος ή που δεν κάνουν ποτέ διαλείμματα είναι πιο επιρρεπείς σε ασθένειες. Έρευνα στον τομέα της ψυχονευροανοσολογίας (PNI), η οποία επικεντρώνεται στη σύνδεση μεταξύ της ψυχής και του ανοσοποιητικού συστήματος, έχει δείξει ότι ο φόβος και η απομόνωση ειδικότερα μπορούν να βλάψουν σε μεγάλο βαθμό το ανοσοποιητικό σύστημα. Από την άλλη, είναι λιγότερο πιθανό να αρρωστήσουμε εάν είμαστε ψυχικά ισορροπημένοι, με αυτοπεποίθηση και αντιμετωπίζουμε τους άλλους με μια αίσθηση χαράς και αυτοεκτίμησης. Το να έχεις καλές φυσικές άμυνες – σωματικά, διανοητικά και πνευματικά – σημαίνει ότι μπορείς να διατηρήσεις την ισορροπία μεταξύ της αίσθησης ανοιχτότητας («τι αφήνω να μπει;») και της θέσπισης ορίων («τι μένει έξω;»).

Το ατομικό σας αμυντικό σύστημα σάς προστατεύει από βακτήρια και παθογόνους μικροοργανισμούς. Ένας καλός τρόπος για να παραμείνετε υγιείς είναι να το διατηρείτε ισχυρό. Ακολουθούν μερικοί τρόποι με τους οποίους μπορείτε να κινητοποιήσετε τη φυσική άμυνα του σώματός σας και να ενισχύσετε το ανοσοποιητικό σας σύστημα.

1. Ισορροπημένη διατροφή: Η υγιεινή διατροφή ενισχύει το ανοσοποιητικό σας σύστημα. Φροντίστε να τρώτε τρόφιμα υψηλής ποιότητας: πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο φρέσκα και κατά προτίμηση να καλλιεργούνται βιολογικά ή βιοδυναμικά σε υγιή εδάφη. Καθιερώστε ένα υγιεινό, ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής. Το πώς τρώτε παίζει επίσης ρόλο: εφαρμόζετε ενσυνειδητότητα και εκφράζετε την ευγνωμοσύνη σας; Ή ακολουθείτε μια πιο λειτουργική προσέγγιση, κυρίως για να ικανοποιήσετε την πείνα σας;
2. Τακτική άσκηση: Το τζόκινγκ, το κολύμπι και άλλες μορφές άσκησης δεν κάνουν μόνο καλό στην υγεία σας, αλλά σας βοηθούν και να αισθάνεστε καλά. Είναι καλύτερο να ασκείστε σε εξωτερικούς χώρους στον καθαρό αέρα, περπατώντας ή κάνοντας ποδήλατο. Η άσκηση που γίνεται σε κλειστό χώρο έχει διαφορετική επίδραση πάνω μας από την άσκηση σε εξωτερικούς χώρους, η οποία ενεργοποιεί όλες τις αισθήσεις.
3. Άφθονο ηλιακό φως: Η έκθεση στο φως της ημέρας είναι σημαντική για την παραγωγή βιταμίνης D από το σώμα, η οποία με τη σειρά της διασφαλίζει την καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Το φως του ήλιου βοηθά επίσης στη διατήρηση καλής διάθεσης. Η κακή διάθεση μπορεί επίσης να αποδυναμώσει το ανοσοποιητικό σύστημα.
4. Επαρκής ύπνος: Είναι σημαντικό να κοιμάστε αρκετά. Έτσι το σώμα να μπορεί να αυτοθεραπευτεί ώστε να λειτουργήσει σωστά το ανοσοποιητικό σύστημα. Ο ανεπαρκής ύπνος οδηγεί σε λιγότερα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος στο αίμα, τα οποία διαφορετικά θα μπορούσαν να ανιχνεύσουν και να απορρίψουν τα κατεστραμμένα κύτταρα[2]. Ευτυχώς, ακόμα και αν περιστασιακά δεν κοιμάστε καλά τις νύχτες, το σωμα μπορεί να το αναπληρώσει.
5. Σταθερή θερμοκρασία σώματος:Η διατήρηση σταθερής θερμοκρασίας σώματος είναι επίσης σημαντική για την υγεία. Εάν τα πόδια σας είναι συχνά παγωμένα, περιποιηθείτε τον εαυτό σας με ζεστά ποδόλουτρα. Το να έχετε ζεστά πόδια έχει θετική επίδραση σε ολόκληρο τον οργανισμό. Αλλά η ζέστη δεν προέρχεται μόνο από το εξωτερικό – μπορείτε κυριολεκτικά να ζεσταθείτε κάνοντας πράγματα που σας εμπνέουν. Μένοντας «ψύχραιμοι» από την άλλη, θα έχετε τα αντίθετα αποτελέσματα, όπως υποδηλώνει η λέξη.
6. Αποφύγετε το άγχος: Σιγουρευτείτε ότι κάνετε διαλείμματα για να ξεκουράζεστε σε όλη τη διάρκεια της ημέρας, απολαμβάνοντας στιγμές χαλάρωσης και περισυλλογής, χωρίς να σας ενοχλεί κανένας θόρυβος ή ζωηρή δραστηριότητα. Ο ρυθμός της δραστηριότητας και της ανάπαυσής μας είναι εξίσου σημαντικός με τον ρυθμό της αναπνοής μας και τον ρυθμό ύπνου και αφύπνισης.

[1] David D. Martin, Fever: Views in Anthroposophic Medicine and Their Scientific Validity, doi: 10.1155/2016/364265.

[2] Dr. Christian Benedict: Schlaf ist die beste Medizin, Eden Books, 2019.